À PUNTU DI …
Une oeuvre et son exploitation pédagogique
Un’opera è a so sfruttera pedagogica
Filidatu è Filimonda
Prova di crunulugia
Cum’è no diciamu à principiu sò trè epichi mischiati ind’u libru :
- u mumentu ch’ellu scrivi l’autori, sapendu ch’ellu finì a scrittura di u libru sanu in u 1935 ;
- u tempu, « più di 30 anni nanzi », chì Maccu Mahò cuntedi a storia, saria versu u 1900. Ellu tandu hè dighjà anzianu : « avia dighjà capulatu a settantina » ;
- u tempu di i fatti cuntati : hè mintuvata a data di u 20 di dicembri 1863 (capitulu 5), ghjornu ch’elli veninu Casinchesi in E Ville pà a festa. À parta si da issa data è da u seguitu indicatu di i staghjoni è di i viaghji, si pò cuncluda ch’ella cumencia l’azzioni in u 1862, è ch’ella si compii cù u matrimoniu di farraghju di u 1864.
- Maccu Mahò saria natu versu u 1827. Cum’ellu a dici u so cugnomi vinutu da u ginirali chì cumandava l’armata francesa culà, hà fattu a guerra di Crimea (1853-56). Omi cugnumati Maccu Mahò ci ni fù si pò dì in tutti i paesi di Corsica. Avaria 28 anni à i tempi di Sebastopol è 35 à u principiu di l’azzioni.
I dui ghjuvanotti anu à principiu 17 è 15 anni, 19 è 17 quand’elli si maritanu. Filidatu saria natu in u 1846 è Filimonda in u 1848.
U cuntestu hè quillu di a sucità corsa di a mità di u seculu, chì campa d’agricultura è d’allevu di l’animali. I parsunaghji sò u più paisani è pastori. Quilli chì sò partuti cum’è Maccu Mahò ùn anu pigliatu l’usi di fora, è sò turnati cum’elli eranu partuti.
A diffarenza suciali hè poca in li modi di campà, ma hè furtissima in i raporti simbolichi. U puteri di i sgiò hè ecunomicu, cù i prupiità tamanti ch’elli pussedinu è chì li danu u cuntrollu di i paisani chì ci travaglianu. Hè dinò puliticu, in a tradizioni clanista, cù un pesu ancu fora di l’isula, è chì cresci cù u sicondu imperu è l’apartura ch’ellu dà à certi ambizioni corsi. Si vedi cù u babbu di i Magrettini, sinatori di u Imperu, è cù i viaghji di i figlioli trà a Casinca è Parighji. Hè dinò simbolicu è ideulogicu issu puteri, cù u so titulu di principali è l’unori chì l’altri sò pronti à dà li ancu senza avè li mai scontri, s’ellu affacca « un signoru ».
Si pò truvà in u libru una sprissioni di lotta di i classi suciali, masimu in a risistenza di i Villesi par pruteghja à Filimonda contru à a praputenza di u sgiò Ghjilormu. À tempu ùn vanu mai finu à una analisi ginirali di raporti suciali è ecunomichi è agiscinu in sottu. U cugnomi di Jacquot hè dighjà una svalurizazioni. Ghjudicheghjanu l’omu è micca a funzioni suciali sola : ùn ponu pata unu di i dui fratelli, scrianzatu è agrissivu, ma anu a stima pà u sgiò Filippu chì si cumporta cum’è omu d’unori sicondu u so livellu aspittatu, è sò pronti à accittà a so supiriorità è i so dicisioni, parch’elli sò sinnati. D’altrondi u sgiò Filippu hà l’idei pulitichi ripublicani chì u portanu à ùn abbusà di a so pusizioni è à agiscia pà u bè.
© 2022 Canopé de Corse – Tous droits réservés
